vrijdag 18 juni 2010

95. Orville Breeveld en Glenn Helberg winnen samen Vaderdagtrofee m/v 2010


Psychiater en cultureel ondernemer winnen Vaderdagtrofee m/v 2010


Tweetal geprezen om inzet voor emancipatie Surinaamse en Antilliaanse vaders


Kinder- en jeugdpsychiater Glenn Helberg en muzikant en ondernemer Orville Breeveld hebben de Vaderdagtrofee m/v 2010 gewonnen. Ze kregen de onderscheiding vrijdag uitgereikt op het Vaderschapssymposium georganiseerd door het Vader Kennis Centrum, de Universiteit van Amsterdam (UvA) en IkVader.nl. De jury onder leiding van UvA-hoogleraar Pedagogiek Louis Tavecchio prees het tweetal voor hun bijzondere inzet op het gebied van de emancipatie van vooral Surinaamse en Antilliaanse vaders.

Glenn Helberg is naast zijn werk als psychiater intensief betrokken bij diverse projecten voor Antillianen en Arubanen. Hij is voorzitter van het Overlegorgaan Caribische Nederlanders (OCaN) en heeft zich meerdere malen met veel energie ingezet voor de dwingende registratie van vaderschap, een wettelijke vaststelling van het juridische vaderschap. Hij heeft daarbij benadrukt dat van elk kind bij de geboorte bekend moet zijn wie de vader is, even vanzelfsprekend als dat nu voor de moeder het geval is.

Orville Breeveld is naast zijn werk als muzikant, zelfstandig ondernemer en artistiek leider, initiatiefnemer van het platform ‘VITAMINE V’, waarbij de ‘V’ staat voor ‘Vader’. VITAMINE V zoekt in haar bijeenkomsten in een ontspannen sfeer naar de verhalen over vaderschap en creëert de noodzakelijke dialoog rondom vaderschap. Kernthema is dat vaders onmisbaar zijn voor de ontwikkeling van hun kinderen. Daarom is het belangrijk dat vaders hun vaderrol vroeg in het leven van hun kinderen invullen en dat ook blijvend doen: een appel aan de grote verantwoordelijkheid van vooral (aankomende) jonge Surinaamse en Antilliaanse vaders.

Helberg en Breeveld vormden samen een van de vier genomineerden voor de Vaderdagtrofee, die voor de vierde keer werd uitgereikt. De andere kanshebbers waren Europarlementariër Marije Cornelissen van GroenLinks voor haar initiatief tot invoering van twee weken betaald vaderschapsverlof in heel Europa; oud-PvdA-politicus Wouter Bos voor zijn vertrek uit de politiek omwille van zijn gezin; en publiciste Charlotte Lemmens voor haar pleidooi voor gelijke rechten voor (gescheiden) vaders.

Diverse sprekers gaven vrijdag op de UvA hun visie op het vaderschap. Lezingen waren er onder meer van hoogleraar Theoretische astrofysica Vincent Icke, pedagoge Sophie Borghouts, hoogleraar Pegagogiek Louis Tavecchio en Ger Groot, bijzonder hoogleraar Filosofie en literatuur.

94. Radio 1 - Dit is de dag - Vaderdagtrofee 2010 - Peter Tromp over betekenis vader in het gezin

Bron: Radio 1 - EO - Dit Is De Dag (ma. t/m vr. 10.30 tot 12.00 uur) – Vrijdag 18 juni 2010

Uit onderzoek bleek deze week dat 6 op de 10 vaders tevreden zijn over de tijd die ze doorbrengen met hun kinderen. Toch vindt Peter Tromp van het Vaderkenniscentrum dat vaders nog veel te weinig positieve aandacht krijgen. Daarom organiseert hij op de vrijdag voor Vaderdag een vaderschapssymposium, waar ook de Vaderdagtrofee uitgereikt zal worden. Een van de genomineerden daarvoor is Wouter Bos. Peter Tromp vertelt meer over dit initiatief.

Gemiddelde waardering: 5,0 van 5,0 sterren

Beluister het gesprek met Peter Tromp

93. Programma - Symposium Vaderschap met uitreiking Vaderdagtrofee m/v 2010

"Betrokken vaderschap: Meerwaarde voor de ontwikkeling van het kind"

Locatie: Universiteit van Amsterdam, Roetersstraat 15, 1018 WB Amsterdam, Gebouw A, Collegezaal AB40 (Gelegen direct bij de ingang aan de rechterzijde)
Dagvoorzitter: Howard Komproe (vader en cabaretier)
Datum: Vrijdag 18 juni (12.30 - 17.00 uur)
-----------------------------
Vanaf 12.00 tot 12.30 uur: Zaal open: Inloop en aanmelding, koffie, thee (Met muzikale bijdrage van Guido Schaake, vader en performer.)
-----------------------------

12.30 uur: Opening door dagvoorzitter Howard Komproe - Introductie: Inhoud, doel en betekenis van programma

12.35 - 12.50: Prof. dr. Louis Tavecchio, bijzonder hoogleraar Pedagogiek, UvA - Rol en pedagogische betekenis van vaders

12.50 - 13.05: Sophie Borghouts, pedagoge - Vaders en Spel: Een unieke en betekenisvolle bijdrage aan de ontwikkeling

13.05 - 13.30: Prof. dr. Vincent Icke, hoogleraar theoretische astrofysica (UvL), bijzonder hoogleraar kosmologie (UvA) en beeldend kunstenaar - Christiaan Huygens, beroemd zoon van een alleenstaande vader (met korte uitloop voor vragen)

13.35 - 13.45: Guido Schaake, vader en performer: Muzikaal intermezzo

13.45 - 14.10: Prof. dr. Ger Groot, bijzonder hoogleraar Filosofie en Literatuur, Radboud Universiteit: 'En de rest is flauwekul …: Column over de noodzaak van het vaderschap.’

14.10 - 14.30: Joep Zander, pedagoog en beeldend kunstenaar - Herstelmogelijkheden voor ouder-kindrelaties na ouderverstoting

-----------------------------

14.30 - 14.50: Koffiepauze

-----------------------------

14.50 - 15.00: Guido Schaake, vader en performer: Muzikale bijdrage

15.00 - 15.25: Dr. Renske Keizer, onderzoeker Sociologie, EUR Rotterdam - Papa's leven langer. De relatie tussen kindertal en sterftekansen

15.25 - 15.40: Henk Hanssen, hoofdredacteur IkVader.nl: Zijn vaders slappe zakken ? Vaderschap in het jaar 2009-2010

15.40 - 16.00: Drs. Peter Tromp, pedagoog en coördinator Vader Kennis Centrum - Hoe zit het met gelijkwaardig ouderschap? De positie van (gescheiden) vaders in wet- en regelgeving

16.00 - 16.50: Bekendmaking winnaar Vaderdagtrofee m/v 2010

Presentatie juryrapporten voor de genomineerden door de jury en de bekendmaking van de winnaar van de trofee in 2010 door juryvoorzitter prof. dr. Louis Tavecchio

De vier genomineerden voor de Vaderdagtrofee m/v 2010 zijn:
  1. Europoliticus Marije Cornelissen van GroenLinks en the Greens/EFA in het Europees Parlement voor het initiatief tot twee weken betaald Europees vaderschapsverlof
  2. Oud-politicus Wouter Bos voor zijn spraakmakende keuze voor zijn gezin.
  3. Kinderpsychiater Glenn Helberg (OCaN) en vader en muzikant Orville Breeveld (Vitamine V) voor hun initiatieven voor Surinaamse en Antilliaanse vaders
  4. Publiciste en concept- en projectontwikkelaar Charlotte Lemmens voor haar pleidooi voor gelijke rechten voor (gescheiden) vaders.
16.50 - 17.00: Afsluiting door Howard Komproe (dagvoorzitter)

-----------------------------

Vanaf 17.00: Muzikale uitluiding (Guido Schaake, vader en performer), borrel en hapjes

-----------------------------

92. Rol en pedagogische betekenis van vaders (Louis Tavecchio )

Video van de lezing door Prof. dr. Louis Tavecchio

Powerpointpresentatie bij de lezing "Rol en pedagogische betekenis van vaders" uitgesproken door Prof. dr. Louis Tavecchio, bijzonder hoogleraar Pedagogiek, UvA, tijdens het Symposium Vaderschap op 18 juni 2010 aan de Universiteit van Amsterdam

© L.W.C. Tavecchio, Vaderdagtrofee.nl, Symposium Vaderschap, 18 juni 2010
---


Sheet 1 - Klik op de afbeelding voor grotere weergave.


 
Sheet 2 - Klik op de afbeelding voor grotere weergave.



Sheet 3 - Klik op de afbeelding voor grotere weergave.


Sheet 4 - Klik op de afbeelding voor grotere weergave.



Sheet 5 - Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

 


Sheet 6 - Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

 


Sheet 7 - Klik op de afbeelding voor grotere weergave. 

 


Sheet 8 - Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Zie verder ook de Canadese 'Father Involvement Research Alliance' (FIRA): 

91. Vaders en Spel: Een unieke en betekenisvolle bijdrage aan de ontwikkeling (Sophie Borghouts)


Video, volledige tekst en powerpointpresentatie van de lezing "Vaders en Spel: Een unieke en betekenisvolle bijdrage aan de ontwikkeling" uitgesproken door Sophie Borghouts, pedagoge, UvA, tijdens het Symposium Vaderschap op 18 juni 2010 aan de Universiteit van Amsterdam

© S. Borghouts, Vaderdagtrofee.nl, Symposium Vaderschap, 18 juni 2010
---
Video:



Volledige tekst en powerpointpresentatie:


Sheet 1: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Goeiemiddag allemaal,

Mijn naam is Sophie Borghouts. Ik studeer Pedagogische Wetenschappen hier aan de Universiteit van Amsterdam. Mijn scriptiebegeleider Louis Tavecchio heeft mij gevraagd vandaag iets te komen vertellen naar aanleiding van het onderwerp van mijn bachelorscriptie. Ik heb mijn scriptie geschreven over de invloed van vaders op de sociale ontwikkeling van kinderen.

Ik heb voor dit onderwerp gekozen, omdat mij opviel dat de rol van vaders in de ontwikkeling en opvoeding van kinderen aanzienlijk minder wordt besproken in de literatuur dan de rol van moeders. In een samenleving die verandert, waar meer vrouwen de arbeidsmarkt betreden, en de opvoeding en zorg voor kinderen meer verdeeld is tussen vaders en moeders dan voorheen, lijkt het mij ontzettend belangrijk om meer aandacht te besteden aan de specifieke bijdrage die vaders kunnen leveren aan de ontwikkeling van kinderen.

Sheet 2: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

De afgelopen 30 jaar hebben er een aantal belangrijke veranderingen plaatsgevonden die van grote invloed zijn geweest op de sociaal culturele context waarin kinderen zich ontwikkelen. Daarmee is de rol van de vader in het gezin veranderd. Voorheen werden vaders vooral gezien als kostwinner. Er waren duidelijk gescheiden rollen en functies voor moeders en vaders met betrekking tot gezinstaken. De taak van de vader was vooral bescherming en economische ondersteuning van het gezin. En de rol van de moeder was vooral gericht op de zorg voor het huishouden en de kinderen. Vaders hadden dus weinig directe invloed op de opvoeding van hun kinderen. Het opvoeden van de kinderen werd altijd als de belangrijkste taak van de moeder gezien, ook vaak door vrouwen zelf. En door de constante aanwezigheid van moeders als de primaire verzorgers van de kinderen, ontstond er een soort idee dat vader-kind relaties weinig invloed zouden hebben op de ontwikkeling van kinderen.

Drie belangrijke culturele veranderingen die de afgelopen 30 jaar hebben plaatsgevonden zijn:
  1. enorme stijging werkende moeders in westerse landen,
  2. toename van het aantal afwezige vaders (dit zijn vaders die niet in hetzelfde huis wonen als hun biologische kinderen),
  3. toename in vaderlijke betrokkenheid, verantwoordelijkheid en zorg in gezinnen waar wel een vader aanwezig is.
Met al deze recente ontwikkelingen op het gebied van vaders, wordt het steeds belangrijker om meer aandacht te besteden aan de rol en de invloed van vaders op de ontwikkeling van kinderen. Het aantal werkende moeders zal alleen maar toenemen de komende jaren. Dus vaders zullen steeds meer betrokken raken bij, en verantwoordelijk worden voor, de zorg voor de kinderen.

Sheet 3: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

In mijn scriptie heb ik een aantal onderwerpen behandeld waarvan de rol van vaders interessant en anders zou kunnen zijn dan die van de moeder met betrekking tot de sociale ontwikkeling van kinderen.

De onderwerpen die ik heb besproken zijn achtereenvolgens:
  • Vaders en spel
  • Vaders en sociale angst
  • Vaders en gender identity
  • Vaders en latere relaties
  • Indirecte invloed van vaders
Ik beperk me in deze presentatie tot het onderwerp Vaders en spel.

Sheet 4: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de interacties tussen vaders en kinderen anders zijn vergeleken met moeders op bepaalde gebieden. Moeders zijn er vaak voor de zorgaspecten en communiceren dan ook vaak meer inhoudelijk met kinderen terwijl de interactie tussen een vader en zijn kind meer wordt gekarakteriseerd door spel en sociale activiteiten. Vaders zijn in hun communicatie met hun kinderen meer direct. Ook hebben ze de neiging om meer onbekende woorden te gebruiken met jonge kinderen dan moeders. Verder vragen vaders vaker om opheldering en uitleg, waardoor ze kinderen aanmoedigen om hun gedachten te formuleren zodat ze goed begrepen zullen worden door sociale partners buiten hun moeder. Ze refereren meer naar dingen die eerder gebeurd zijn en vragen meer naar verklaringen. Deze vorm van communiceren is complexer dan de communicatie die het kind met de moeder heeft, het vraagt meer van het kind.

Sheet 5: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Door deze manier van communicatie tussen vaders en kinderen wordt de vader door sommige ook wel gezien als een brug naar de sociale wereld buiten het gezin (Lamb, 2004).

Een voorbeeld wat dit duidelijk illustreert kwam ik tegen in een onderzoek waarbij vaders en moeders werden vergeleken die met hun 1-jarige kindjes aan een zwemles meededen. Het bleek dat vaders de neiging hadden om achter hun kinderen te gaan staan zodat de kinderen met hun gezicht naar hun sociale omgeving gericht waren, terwijl de moeders de neiging hadden om zichzelf voor de kinderen te plaatsen, om op die manier visueel contact met de kinderen te houden en ze een gevoel van veiligheid te geven.

Sheet 6: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Uit onderzoek van Daniel Paquette bleek dat vaders over het algemeen op alle gebieden minder betrokken zijn bij hun kinderen dan de moeder, behalve wat betreft fysiek spel. Spel blijkt een enorm belangrijke dimensie van vaderschap te zijn al vanaf de babytijd maar ook vooral tijdens de kleuter-en kindertijd.

Uit resultaten van onderzoek van Michael Lamb, bleek dat moeders hun kinderen in het 1e levensjaar meer vasthouden met een verzorgend doel, terwijl vaders hun kinderen tijdens het 1e levensjaar meer vasthouden voor spel. Meerdere studies bevestigen dat vaders een groter deel van hun tijd met de kinderen besteden aan spel dan moeders.

Sheet 7: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Kinderen geven ook vaak de voorkeur aan spelen met hun vader omdat het minder gecontroleerd is en veel meer stimulatie biedt en vaak samengaat met veel lachen en plezier. De omgang met de vader is vaak actiever en uitdagender. Ook karakteriseert het spel tussen vaders en kinderen zich meestal niet door spelen met objecten, maar meer door fysiek, spannend en onvoorspelbaar spel. Door de zachtaardige en ondersteunende stijl van moeders worden zij door kinderen meestal opgezocht voor een gevoel van welbevinden en veiligheid.

Sheet 8: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Vader-kind spel bevat de twee belangrijkste dimensies van ouderlijk gedrag: affectie en controle. Affectie en controle zorgen voor de optimale ontwikkeling van een kind. Tijdens kwalitatief vader-kind spel kan de vader een dubbele boodschap op zijn kind overbrengen, aan de ene kant zegt hij: ik hou van je (dit is de affectieve component), aan de andere kant zegt hij ook: ik ben sterker dan jij (dit is de controlerende component). Het is belangrijk dat dit laatste goed in balans is. Wanneer een vader met zijn kind speelt is het verstandig om het kind af en toe ook te laten winnen of sterker te laten zijn, zodat het zelfvertrouwen en plezier van het kind blijft groeien. Kwalitatief goed vader-kind spel heeft in ieder geval twee eigenschappen: het kind moet er veel plezier aan beleven en er moet van vaders kant een gemiddelde mate van controle aanwezig zijn. Wanneer sprake is van een goed afgestemde vaderlijke discipline voorspelt dit gehoorzaamheid in kinderen, vooral bij jongens.

Sheet 9: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Sommige auteurs hebben zich afgevraagd of het fysieke spel van vaders met hun zonen misschien een uiting is van een bepaalde vorm van rivaliteit vanuit de vaders ten opzichte van hun zonen. Het feit dat vaders er vaker in slagen dan moeders om hun zonen te laten gehoorzamen zou misschien voor een deel veroorzaakt kunnen worden door de relatie van dominantie opgebouwd door het wilde spel.

Volgens sommige onderzoekers is de rol die het vaderlijk spel speelt in de ontwikkeling van kinderen (Bögels en Phares): “het experimenteren om ervaringen op te doen die relevant zijn voor het socialisatieproces van kinderen buiten het gezin.” Zo leren ze door middel van spel grenzen, ze leren wanneer ze te ver gaan, wat wel en niet acceptabel is in de fysieke omgang met anderen en ook leren ze zich aan regels te houden.

Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die meer positieve interacties met hun vaders hadden door middel van spel op 3-jarige leeftijd, ook meer positieve interacties met leeftijdgenootjes lieten zien 2 jaar later. De manier waarop vaders met hun kinderen spelen heeft invloed op de vaardigheid van kinderen om emoties te herkennen, zowel van zichzelf als van andere kinderen, en om hun eigen emoties te leren reguleren. Vooral op het gebied van boosheid en woede.

Het spannende en fysieke vaderlijke spel kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van competitie zonder agressie in kinderen. Dit is belangrijk omdat het kinderen kan kinderen helpen voorbereiden op de nodige competitie van de volwassen wereld. Daarnaast draagt het vaderlijke spel ook bij aan de ontwikkeling van autonomie en exploratie (Paquette, Carbonneau, Dubeau, Bigras en Tremblay, 2003).

Sheet 10: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Door de onvoorspelbaarheid van het vaderlijke spel leren kinderen ook omgaan met onverwachte gebeurtenissen. De behoefte van kinderen om gestimuleerd, gepusht en aangemoedigd te worden om risico’s te nemen is net zo groot als de behoefte aan stabiliteit en veiligheid.

Sheet 11: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Vaders spelen een essentiële rol in het aanmoedigen van kinderen om initiatief te nemen in onbekende situaties, om te exploreren, risico’s te nemen, dapper te zijn in de aanwezigheid van onbekenden en om voor zichzelf op te komen.

Ook heeft het spelelement invloed op het leren omgaan met angsten. Verschillende onderzoeken tonen aan dat kinderen met actieve vaders zich makkelijker kunnen aanpassen aan onbekende laboratoriumsituaties, zelfs wanneer ze alleen worden gelaten met een onbekende. Ook bleek dat kinderen die een goede vader-kind band hebben, gekenmerkt door spel, minder scheidingsangst vertonen, dan kinderen die alleen een goede band hebben met de moeder.

Vaders kunnen een grote rol spelen in het ontwikkelen of onderhouden van angstgevoelens bij kinderen. Kinderen kunnen angsten overnemen van hun vaders, maar vaders kunnen kinderen ook belemmeren door bijvoorbeeld met angst te reageren op ieder streven van het kind naar autonomie. Als vaders angstig reageren op iedere ontwikkelingsstap van het kind voorwaarts, dan kan dit bij het kind angst induceren en de ondernemingslust afremmen.

Zoals ik eerder al had genoemd fungeren vaders voor opgroeiende kinderen als modellen voor de transitie naar de sociale wereld buiten het gezin. Daarom zijn vaders cruciaal bij het helpen van adolescenten om hun angsten voor de buitenwereld te overwinnen. Wanneer vaders zelf angstig zijn kan dit hun typisch vaderlijke rol als spelpartner beinvloeden. De angst zou het uitdagende, competitieve en wilde spel van vaders in de weg kunnen staan.

Sheet 12: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Wat later in de ontwikkeling van kinderen, voorspelt vaderlijk spel, meer dan gedragingen van moeders, sociale competentie, acceptatie door leeftijdsgenootjes en populariteit van kinderen (Parke, 2004). De manier hoe vaders met hun kinderen spelen houdt verband met de manier waarop kinderen vervolgens omgaan met hun leeftijdsgenootjes.

Uit onderzoek is gebleken dat vaders die het meeste fysiek spel met hun kinderen vertonen de populairste kinderen hebben. Aan de andere kant, kinderen van vaders met een dwangmatige speelstijl zullen dit negatieve gedrag overnemen in hun omgang met leeftijdgenootjes. De kwaliteit van het spel met de vader speelt hierin dus een cruciale rol.

Sheet 13: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

Conclusie:

Al met al ben ik tot de conclusie gekomen dat vaderlijk spel een belangrijk onderdeel blijkt te zijn van het vaderschap. Het promoot een actieve, competitieve, autonome en nieuwsgierige houding in kinderen en heeft een positief effect op de sociale en cognitieve ontwikkeling. Ook beschermt het tegen separatieangst en angst voor onbekende en nieuwe dingen.

Het is belangrijk dat we ons beseffen dat het fysieke vader-kind spel dus wel degelijk positieve effecten heeft op de aanpassing van kinderen aan hun omgeving, in plaats van dat het simpelweg gezien kan worden als een afleiding zonder enige consequenties voor de ontwikkeling.

De ontwikkeling van verschillende sociale competenties is verbonden met verschillende opvoeddimensies, of deze nu uitgevoerd worden door de vader of moeder. Duidelijk is wel dat vaders en moeders op een andere manier interacties aangaan met hun kinderen, manieren die elkaar aanvullen. Hierdoor is het belangrijk om naast het vele onderzoek wat is gedaan naar de invloed van moeders veel aandacht te besteden aan de invloed van vaders en de unieke bijdrage die zij leveren aan de ontwikkeling van hun kinderen.

Bedankt voor jullie aandacht!

Sheet 14: Klik op de afbeelding voor grotere weergave.

88. ‘En de rest is flauwekul … ’: Column over de noodzaak van het vaderschap (Ger Groot)


Column "En de rest is flauwekul… - De noodzaak van het vaderschap" uitgesproken door Prof. dr. Ger Groot, bijzonder hoogleraar Filosofie en Literatuur, Radboud Universiteit, tijdens het Symposium Vaderschap op 18 juni 2010 aan de Universiteit van Amsterdam.

© Ger Groot, Vaderdagtrofee.nl, Symposium Vaderschap, 18 juni 2010

           Dat het mooiste lied over het vaderschap in de recente Nederlandse literatuur uitgerekend door een vrouw geschreven is, wijst er op hoe ongelooflijk wendbaar de menselijke geest is, vooral op zijn meest creatieve momenten. Annie M.G. Schmidt beschreef in de evergreenOp een mooie pinksterdag’ de lusten en lasten van het vaderschap op een wijze die iedere man die ooit een kind (en meer nog een dochter) heeft gehad onmiddellijk naar de keel zal grijpen.

            Dat laatste zal ongetwijfeld voor een deel worden veroorzaakt door het ontstellende besef dat doorbreekt in de eerste regel van het vierde couplet: ‘Morgen kan ze zwanger zijn’. Alsof dat nog niet genoeg was werd deze direct gevolgd door de nóg omineuzere zin: ‘’t Kan ook nog vandaag’. Daar word je als vader niet echt door gerustgesteld.

            Maar eigenlijk staat de meest melancholieke zin in het liedje daar vlak vóór. Het meisje is inmiddels groter geworden (‘Roossie in de knop’) en zoals dat gaat: ‘Op een mooie Pinksterdag/laat ze je alleen.’ Dat is de breuk die de ware tegenhanger is van de vreugde van de geboorte - en dat hakt er bij een vader hard in.

            Bij moeders ongetwijfeld ook - maar daar gaat het vandaag niet over. Het vaderschap heeft een kenmerkende cyclus - van de komst van het kind met de geboorte tot diens vertrek daaruit - en in die tijd moet het allemaal gebeuren: het temmen van de baby (een soort animal sauvage) tot een menselijk wezen, het overbrengen van vertrouwen in de wereld (‘Hondje bijt niet’), het aanleren van nuttige gewiekstheden als tafelmanieren, het plakken van fietsbanden en het oplossen van vierkantswortels, en vervolgens toch maar weer het implanten van een gezond wantrouwen tegenover de wereld (‘Pas op m’n kind/dat hondje bijt’). Maar dan is het vaak te laat. ‘Ze luistert niet,’ schrijft Annie Schmidt. Want vader is inmiddels van zijn voetstuk gevallen: ‘Vader is een nul’ - en dan hield Annie Schmidt het nog netjes. ‘Vader is er enkel en alleen maar voor de centen/en de rest is flauwekul’.

           Ook dat is maar al te herkenbaar.




            Toch schuilt er in dit lied iets gedateerds. De opkomst en ondergang van het vaderschap waarvan het verhaalt binnen de gang van één mensenleven, weerspiegelt ook iets van de culturele conjunctuur van het vaderschap. De allesbepalende, bijna goddelijke status die het had - en waarvoor in de jaren zestig het scheldwoord ‘paternalisme’ werd bedacht - raakte het precies in die tijd in rap tempo kwijt.

           Het waren de jaren waarin de Duitse neuroloog en filosoof Alexander Mitscherlich de westerse mensheid op weg zag gaan ‘naar een vaderloze maatschappij’. Een kleine 25 jaar later (1985) kon de Belgische barones Monika van Paemel ‘de vaders’ in de titel van een van haar spraakmakende romans nog altijd ‘vermaledijd’ noemen. En kort daarvoor had de Nederlandse filosoof Cornelis Verhoeven enigszins mismoedig kunnen mijmeren over ‘de resten van het vaderschap’, zoals hij een van zijn essaybundels noemde (1980). Kennelijk was er inmiddels onder dit culturele bevrijdingsoffensief van het vaderschap al weinig meer over.

            Ik weet niet of een dergelijke deconstructie van de paternale traditie nodig was, maar eigenlijk is dat een zinloze vraag. Ze heeft plaatsgevonden en daar hebben wij rekening mee te houden. De gevolgen ervan ervaren we nog altijd. Vorige week publiceerde het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic zijn jongste nummer onder de titel The End of Men - en dat klinkt ook voor het vaderschap niet bemoedigend. Als ‘women are taking control of everything' - zoals de ondertitel nader uitlegde - dan doen ze dat dus ook van de opvoeding. En inderdaad, even verderop in het nummer vinden we het artikel Are fathers necessary? - een vraag die door de schrijfster Pamela Paul in de ondertitel meteen beantwoord wordt: A Paternal contribution may not be as essential as we think.



            Dat lijkt alarmerend, maar Pamela Paul weet het bij nader inzien toch niet helemaal zeker, en wie het stuk doorleest, begrijpt de voorzichtige toon van die ondertitel wel. Zeker, alleenstaande moeders zijn succesvoller in het opvoeden van hun kinderen dan alleenstaande vaders, maar dat is de kwestie niet. Meer ter zake is de vaststelling dat lesbische paren meer tijd besteden aan hun kinderen (als ze die hebben) dan heterosexuele ouders. Zou de vader dan langs die weg langzamerhand worden weggeconcurreerd door die 'women who are taking control of everything'?

            Eerlijk gezegd blijft aan mij de twijfel knagen. Want die twee moeders mogen dan misschien gezamenlijk zorgzamer zijn dan het klassieke heterosexuele ouderpaar, het is nog maar de vraag of een kind daar werkelijk gelukkiger of zelfstandiger van wordt. Ieder van U herinnert zich waarschijnlijk nog wel hoe uitgelaten de dagen konden zijn wanneer moeder even van huis was, en je als kind van vader plotseling veel méér mocht en op een losse manier een beetje aan je lot werd overgelaten. Van de weeromstuit voelde je jezelf al heel wat mans. Als de liefde van één moeder al zo overweldigend kan zijn, hoe moet dat dan wel niet zijn als er plots twee moeders het leven beginnen te bedisselen?

            Natuurlijk, er is een onderscheid tussen biologische lichamen en geslachtelijke rollen - en ook in een gelijkgeslachtelijk paar kunnen die laatste keurig worden verdeeld. Dat is althans de veronderstelling van wat we het sexuele constructivisme zouden kunnen noemen. Men ís geen man of vrouw, men wórdt het - volgens de existentialistische formuleringen van Simone de Beauvoir en Jean-Paul Sartre - of beter nog: men maakt het zich. Het lichaam is eerder een amorfe grondstof dan een bepalende vorm - als ik hier de oude Aristotelische categorieën even uit de mottenballen mag halen.




            Dat klinkt zeer verlicht - maar ook dat is alweer enigszins achterhaald aan het raken. Want schuilt er achter dit vormingsoptimisme niet een fikse dosis maakbaarheidsideologie, waarvan we nu juist langzamerhand de grenzen beginnen te onderkennen. De werkelijkheid is niet zo kneedbaar als we wel zouden willen - en zo keert dus ook de twijfel over het sexuele constructivisme terug. Natuurlijk, een noodlot is een lichaam misschien niet, maar een mensenmannetje-met-kinderen is écht iets anders dan een mensvrouwtje-met-kinderen dat speelt ‘vader’ te zijn.

           De biologie komt op een storende wijze tussenbeide, niet alleen aan de zijde van de ouders maar ook aan die van het kind. Want een mensenkind komt nu eenmaal niet zonder biologische vader ter wereld. De wil te weten wie dat is blijkt zo sterk te zijn dat de Nederlandse wetgever daarvoor inmiddels de immuniteit van het zaaddonorschap heeft opgeheven. De kracht van dat verlangen werpt alle illusies van het constructivisme omver. Zo gemakkelijk komt een cultuur die meent zichzelf naar believen te kunnen hervormen dus niet van de biologie af. En omdat het lesbische alternatief voor de meeste vrouwen bovendien helemaal niet zo aantrekkelijk lijkt te zijn, blijkt het klassieke vader-moeder gezin uiteindelijk dus toch tamelijk onverwoestbaar.

           Het werkelijk sociale vraagstuk ligt dan ook niet in het verschil tussen het homosexuele en het heterosexuele paar-met-kinderen, maar tussen het heterosexuele paar en het éénouder-gezin (meestal een moeder en kinderen) en daarover zijn de statistieken niet bemoedigend. Hoe goed het in sommige van deze gevallen ook mag gaan, over het algemeen gaat een kind dat opgroeit zonder vader een moeilijke toekomst tegemoet: vooral (maar niet alleen) wanneer het een jongen is.

           Dat besef lijkt langzamerhand opnieuw burgerrecht te krijgen in de publieke discussie. De onmisbaarheid van de vader en van de klassieke vadertaak staan opnieuw op de agenda, na door de babyboom generatie lange tijd daarvan te zijn geweerd. Zij was het immers die zich niet alleen afzette tegen élke vaderlijke autoriteit (van personen en van instituties), maar die zich ook heilig voornam zèlf nimmer een dergelijke vaderrol te zullen vervullen. Aan het eind van de jaren zestig herkenden zij de figuur die in Op een mooie Pinksterdag aan het woord is maar al te goed, en zwoeren dat het tweede deel daarvan (‘Vader is een nul’) hèn nooit zou overkomen. Zij zouden geen vaders meer zijn, maar de beste vrienden van hun kinderen, de kameraad van hun zoons en zoiets als de platonische minnaar van hun dochters.

           Zij weigerden vader te zijn. Ze weigerden, met andere woorden, op te groeien - en onbedoeld ontnamen zij daarmee ook hun kinderen de mogelijkheid dat te doen. Want het platonische ideaal is niet veel anders dan de ‘mengeling van Onze Lieve Heer en Sinterklaas’ waarover het liedje spreekt, en dat behoort daarin tot de vroegste, onvolwassen blik die door ‘de kleine meid’ op de vader geworpen wordt. In de jongensvariant liggen de categorieën wat verschillend, maar de mise-en-scène is gelijk: Vader gaat mèt zijn zoon ongegeneerd bij het voetbal uit zijn dak - en dat niet altijd op onschuldige wijze.



           De oud-journalist Ferry Haan (inmiddels ‘zij-instromer’ in het onderwijs) bracht dat onlangs in een opiniestuk in De Volkskrant duidelijk onder woorden. ‘Jongens hebben voorbeelden nodig waar ze zich aan spiegelen,’ aldus Haan. ‘De vader wil echter vooral een maatje zijn met zijn zoon, geen opvoeder. Die rol wordt zo veel mogelijk doorgeschoven naar de moeder. Samenzwerend met de zoon valt menig vader de strenge moeder hierbij ook nog eens af.’ Je ziet het beeld dat door Pamela Paul geschetst werd al voor je ogen opdoemen: women are taking control of everything, en de vaders accomoderen zich daaraan op de lakst mogelijke wijze

           De hernieuwde aandacht voor het vaderschap is niet in de laatste plaats ingegeven door het besef dat er in onze cultuur iets aan het scheeflopen is dat met dit verdwijnen van de volwaardige vaderfiguur samenhangt. Nederland, zo werd nog niet zo lang geleden in televisie- en radiospots vastgesteld, heeft een kort lontje gekregen en in de rest van de westerse wereld lijkt het al niet veel beter. Daar zijn vele oorzaken voor, maar een schromelijk gebrek aan zelfbeheersing en incasseringsvermogen behoort zeker tot de belangrijkste daarvan. De maatschappij mag haar leden dan steeds meer onder druk zetten, beschaving en discipline vormen nog altijd de beste buffer tegen de aandriften van een getergd gemoed.

           Een goede opvoeding is niet alleen een hulp, maar ook een verdedigingsmechanisme tegen een maatschappelijke orde die het individu steeds barser en veeleisender aanspreekt. Dat er aan hem eisen worden gesteld, is hij dan immers allang gewend: opvoeding is nauwelijks iets anders, als er van opvoeding sprake is geweest. Ze is een hardnekkig programma van dressuur en domesticatie, in de aloude strijd tussen natuur en cultuur.

           Daarin nemen de beide ouders sinds mensenheugenis elk hun eigen plaats in. De vader prent het kind op strenge, de moeder op koesterende wijze zijn menselijkheid in. Buitengewoon verlicht of modern is die rolverdeling niet, maar effectief is ze wel, en - zoals we ons na het verdampen van de maakbaarheidsutopieën realiseren - hardnekkig evenzeer.

           Onder maatschappelijke en ideologische druk is de rol van wetstellende vaderautoriteit echter recentelijk geërodeerd geraakt. De pater familias wierp de handdoek in de ring om zichzelf een verkapte moederrol aan te meten - en dat was hem niet helemaal kwalijk te nemen. Prettig is het nu eenmaal niet te moeten leven onder een dagelijkse, gemediatiseerde en zelfs gejuridiseerde verdachtmaking. Véél aangenamer was het zich naast de moeder te vlijen in het liefdesregime waarom hij haar heimelijk was gaan benijden. De vader werd van zijn kinderen de ‘beste vriend’ – en hield daarmee op vader en eigenlijk ook een beetje volwassen te zijn. Hij was voor altijd de droomsinterklaas van zijn eigen ‘kleine meid’.

           Dat bespaarde hem veel strijd en knagende onzekerheid over de liefde van zijn kinderen. Hij werd er daarbij als ‘moderne man’ door maatschappij en politiek van harte om toegejuicht, in een samenleving die eindelijk ‘vaderloos’ geworden was - al blijkt het inmiddels ironisch genoeg de moeder te zijn die (althans volgens Ferry Haan) van arren moede maar de rol van de autoriteit op zich nam.

           Maar niettegenstaande de women’s power die Pamela Paul zo succesvol acht ging haar dat - althans bij haar zonen - kennelijk toch niet al te goed af. Ook zij wist geen soelaas te brengen in het probleem van het korte lontje, waar van oudsher de vader wel raad mee had geweten. Maar die had inmiddels niet eens meer zichzelf in de hand, in de eeuwige jeugd die hij zichzelf toestond, misschien in de hoop daardoor eindelijk verlost te worden van de littekens van zijn eigen kinderjaren.

           Helaas gaat het in de opvoeding echter niet zonder die littekens of verwondingen. Ze is zelf waarschijnlijk niet veel anders dan het pijnlijke trauma waarin en waardoor de menselijke diersoort mens wordt. Je kunt dat trauma uitstellen, in de verlengde utopie van een conflictloze, vrije en ogenschijnlijk vlekkeloos gelukkige jeugd. Maar ooit zullen die wonden toch geslagen worden - en hoe later dat gebeurt des te dieper en ongeneeslijker zullen ze blijken te zijn.

           Het vaderloze kind krijgt zijn strijd met de autoriteit hoe dan ook te verstouwen, des te onverkwikkelijker omdat die autoriteiten gezichtslozer èn onbarmhartiger worden naarmate dat moment verder wordt uitgesteld. Na een tot in het uiterste opgerekte conflictloze kindertijd staat het op een goede dag oog in oog met een werkgever, een arbeidsbureau of een samenleving als geheel die hem níet meer koestert, maar aanspreekt als de ‘grote jongen’ die hij van zijn vader nooit heeft mogen worden. En dan gaat het mis: met hèm en met zovelen als hij, misschien wel een hele generatie.




           De vaders van nu zijn niet onschuldig aan het falen èn het verdwijnen van hun eigen rol. Zij hebben zich de afgelopen decennia té gemakkelijk laten inpalmen door een conflictloos en utopisch opvoedingsideaal waarin ze niet alleen hun kinderen maar ook zichzelf lieten verzinken in een robuust-roze sfeer van liefde en lust. Ze verzaakten daarbij niet minder dan hun dure plicht - al was het dan met de goede bedoelingen die wel vaker de weg naar de hel plaveien.

           Als dat de ‘deconstructie’ van de vaderlijke taak en macht was, dan lijkt er momenteel sprake te zijn van een omslag die in datzelfde woord al wordt aangekondigd. Destructie houdt daarin immers tegelijk ook constructie in: de heropbouw van datgene wat daarin aan de andere kant werd afgebroken. Een simpel herstel is dat niet. De vader van nu kan niet simpelweg de vader van vóór de jaren zestig zijn: daarvoor is er teveel veranderd en wat gebeurd is wist men nooit meer uit.

           Maar wel is het van belang dat de ‘nieuwe vader’ van nu zich realiseert dat hij in veel meer opzichten lijkt (of zou moeten lijken) op de ‘oude vader’ van toen dan dat waspoeder-achtige etiket (‘de nieuwe vader’) suggereert. Natuurlijk, zijn dagindeling en zijn werkschema zullen wat anders zijn ingevuld, hij loopt wat vaker achter de kinderwagen en heeft ontdekt dat het verschonen van de luiers eigenlijk een heel prettige bezigheid kan zijn.

           Maar de taak die hij in de opvoeding te vervullen heeft is niet wezenlijk veranderd. Of hij wil of niet, moet hij de Wet durven zijn en durven stellen. Dàt maakt hem, dwars door de liefde heen die zijn historische voorgangers nèt zozeer betoonden als hij (zij het misschien in een wat andere vorm), tot vader: onmiskenbaar, onverzettelijk, en in die zelfopgelegde (voor hem zelfs soms pijnlijke) distantie achtens- èn beminnenswaard.

           Dit paternalisme, dat hij tegen de bierkaai op moet belichamen, is zijn roeping en zijn lot -- daar verandert geen lieve moedertje iets aan en dat kan hij maar beter accepteren. Hij is níet de beste vriend van zijn zoon, niet de kwasi-minnaar van zijn dochter. Hij is vader --- en de rest komt daar verre achteraan: géén ‘flauwekul’ misschien, maar ook niet de kern en vervulling van zijn vaderschap.

74. Orville Breeveld en Glenn Helberg winnen Vaderdagtrofee 2010

Orville Breeveld (l) en Glenn Helberg met de Vaderdagtrofee 2010.
Foto: Romeo Hoost, Radio Nederland Wereldomroep.

Antilliaan Helberg en Surinamer Breeveld winnen Vaderdagtrofee 2010!
OCaN-bericht 18 juni 201

Glenn Helberg en Orville Breeveld hebben de Vaderdagtrofee 2010 gewonnen. Zij wonnen de prijs voor hun inzet voor de emancipatie van vaders in de Antilliaanse en Surinaamse gemeenschap in Nederland. De Vaderdagtrofee is een initiatief van de Universiteit van Amsterdam (UvA), het Vaderkenniscentrum, IkVader.nl, bedoeld voor personen of organisaties die zich bijzonder hebben onderscheiden op het terrein van vaderschap. De trofee, een bronzen beeldje en een schilderij, ontvingen de Antilliaanse kinder- en jeugdpsychiater Helberg en de Surinaamse artiest Breeveld op vrijdag 18 juni jongstleden op de UvA uit handen van juryvoorzitter prof. dr. Louis Tavecchio, hoogleraar pedagogiek.

De Antilliaan Glenn Helberg is voorzitter van het Overlegorgaan Caribische Nederlanders (OCaN). Helberg zet zich in voor een belangrijk recht van het kind: het recht om te weten wie zijn of haar biologische vader en moeder is. In Nederland is het echter mogelijk dat op de geboorteakte van een kind ‘vader onbekend’ staat vermeld. Dat kan gevolgen hebben voor een gezonde identiteitsontwikkeling van een kind (“afstammingsonrust”). Een dwingende vaderschapsregistratie, waarbij de moeder verplicht wordt de vermoedelijke verwekker aan te wijzen, kan een deel van dit probleem mogelijk verhelpen. Inmiddels hebben Helberg en OCaN een meerderheid in de Tweede Kamer gevonden voor een zogeheten ‘vaderschapswet’. Het uiteindelijke doel is om vaders meer te betrekken bij de opvoeding van een kind. Volgens diverse internationale onderzoek is een aanwezige vader in de opvoeding van groot belang voor beter gedrag, taalontwikkeling en intelligentie van een kind.

Vader zijn is een voorrecht! Die boodschap was wat de Surinaamse artiest en ondernemer Orville Breeveld voor ogen had toen hij het initiatief nam voor Vitamine V, waarbij de V staat voor Vaderschap. Vitamine V zoekt in ontspannen sfeer naar de verhalen over vaderschap en creëert de noodzakelijke dialoog rondom vaderschap. Kernthema is dat vaders onmisbaar zijn voor de ontwikkeling van hun kinderen. Daarom is het belangrijk dat vaders hun vaderrol vroeg in het leven van hun kinderen invullen en dat ook blijvend doen: een appèl aan de grote verantwoordelijkheid van met name (aanstaande) jonge Surinaamse en Antilliaanse vaders.

Glenn Helberg en Orville Breeveld zien de Vaderdagtrofee als een stimulans om vaderschap nog meer onder de aandacht te brengen in de Antilliaanse en Surinaamse gemeenschap.

De ereprijs werd voor de vierde keer uitgereikt. Eén van de genomineerden was oud-partijleider van de PvdA Wouter Bos, voor zijn keuze voor het gezinsleven. Voor meer informatie, zie www.vaderdagtrofee.nl, www.ocan.nl en http://vitaminevader.wordpress.com.

Noot voor de redactie:
  • Glenn Helberg: 06-502.91.004. OCaN kantoor: 070-380.33.01.
  • Orville Breeveld (Vitamine V): 06-46.72.6885.

73.

maandag 14 juni 2010

72. Vier genomineerden voor de Vaderdagtrofee m/v 2010 (met links naar de juryrapporten)

Ook dit jaar wordt tijdens het op 18 juni a.s. aan de Universiteit van Amsterdam georganiseerde symposium over vaderschap weer de winnaar van de Vaderdagtrofee m/v bekend gemaakt.

De jaarlijkse Vaderdagtrofee m/v wordt op of rond Vaderdag door een onafhankelijke jury (*) onder voorzitterschap van prof. dr. Louis Tavecchio, bijzonder hoogleraar Pedagogiek van de Universiteit van Amsterdam, toegekend en uitgereikt aan die persoon of organisatie die in het afgelopen jaar een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het onder de aandacht brengen van de essentiële rol die vaders spelen bij de ontwikkeling van hun kinderen, dan wel uitzonderlijke verdienste heeft getoond voor het ofwel behouden ofwel terugbrengen van vaders in het leven van (hun) kinderen

De vier door de jury in 2010 genomineerde kanshebbers voor de trofee zijn:
  1. Europoliticus Marije Cornelissen van GroenLinks en the Greens/EFA in het Europees Parlement voor het initiatief tot twee weken betaald Europees vaderschapsverlof (zie hier het juryrapport)
  2. Oud-politicus Wouter Bos voor zijn spraakmakende keuze voor zijn gezin (zie hier het juryrapport).
  3. Kinderpsychiater Glenn Helberg (OCaN) en vader en muzikant Orville Breeveld (Vitamine V) voor hun gezamenlijke initiatieven voor Surinaamse en Antilliaanse vaders (zie hier het juryrapport); 
  4. En publiciste en concept- en projectontwikkelaar Charlotte Lemmens voor haar pleidooi voor gelijke rechten voor (gescheiden) vaders (zie hier het juryrapport).
(*) De jury van de Vaderdagtrofee m/v staat onder voorzitterschap van prof. dr. Louis Tavecchio, bijzonder hoogleraar Pedagogiek van de Universiteit van Amsterdam, en is verder samengesteld uit drs. Peter A.N. Tromp, pedagoog en coördinator van het Vader Kennis Centrum, Joep Zander, pedagoog en kunstenaar, en Henk Hanssen, eindredacteur van IkVader.nl.

woensdag 9 juni 2010

71. Aankondiging - Symposium werpt licht op betekenis van vaderschap - Wie wint de Vaderdagtrofee m/v 2010?

Aankondiging Universiteit van Amsterdam

Symposium werpt licht op betekenis van vaderschap

Wie wint de Vaderdagtrofee m/v 2010?

Maakt vaderschap gelukkig? Hoe belangrijk zijn vaders voor kinderen? Wie wint de Vaderdagtrofee m/v 2010? Deze vragen staan centraal tijdens het symposium over vaderschap dat op vrijdagmiddag 18 juni in Amsterdam wordt gehouden. Er zijn onder meer lezingen van hoogleraar Pedagogiek Louis Tavecchio en hoogleraar theoretische astrofysica Vincent Icke. Dagvoorzitter is cabaretier Howard Komproe.

Visie op het moderne vaderschap

Het symposium wordt op initiatief van het Vader Kennis Centrum georganiseerd door de Universiteit van Amsterdam, het Vader Kennis Centrum en IkVader.nl. Pedagogen, filosofen en andere experts geven hun visie op het moderne vaderschap. Aan het eind van de dag vindt voor de vierde maal de uitreiking plaats van de Vaderdagtrofee m/v 2010.

Topsprekers

Louis Tavecchio, hoogleraar Pedagogiek aan de UvA, zal de rol en pedagogische betekenis van vaders toelichten. Vincent Icke, hoogleraar theoretische astrofysica aan de Universiteit Leiden en bijzonder hoogleraar kosmologie aan de UvA, belicht de rol van de (alleenstaande) vader in het leven van Christiaan Huygens, Nederlands beroemdste wis-, natuur- en sterrenkundige en uitvinder. Renske Keizer, socioloog aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, vertelt over de relatie tussen kindertal en sterftekansen en waarom vaders langer leven. En Ger Groot, bijzonder hoogleraar Filosofie en literatuur aan de Radboud Universiteit praat over de noodzaak van het vaderschap. Pedagoge Sophie Borghouts zet tot slot uiteen wat de specifieke invloed is van vaders tijdens kinderspel.

Genomineerden Vaderdagtrofee m/v 2010

Aan het eind van de dag wordt de Vaderdagtrofee m/v 2010 uitgereikt. Dit jaar zijn er vier genomineerden voor de trofee: (a) Europoliticus Marije Cornelissen van GroenLinks voor haar initiatief tot invoering van twee weken betaald vaderschapsverlof in heel Europa; (b) oud-politicus Wouter Bos voor zijn vertrek uit de politiek omwille van zijn gezin; (c) kinderpsychiater Glenn Helberg en vader en muzikant Orville Breeveld voor hun Vitamine V-initiatief en (d) publiciste Charlotte Lemmens voor haar pleidooi voor gelijke rechten voor (gescheiden) vaders.

Voor meer informatie en de juryrapporten over de vier genomineerden zie onderstaande verwijzingen.
http://www.vaderdagtrofee.nl

Contact

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Peter Tromp van het Vader Kennis Centrum: T. (030) 238 3636, M. (06) 2450 6249 of E. vaderkenniscentrum @ gmail . com